12 czerwca br. podczas posiedzenia sejmowej podkomisji stałej do spraw nauki i szkolnictwa wyższego dyrektorzy instytutów PAN przedstawiali poważne problemy finansowe prowadzonych przez nich jednostek. Prof. Mirosława Ostrowska, wiceprezeska PAN, zauważyła, że zamiast skupiać się na rozwoju, muszą walczyć o przetrwanie. Żaden przedstawiciel kierownictwa Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie pojawił się na spotkaniu.

Zwalnianie pracowników jedynym sposobem redukcji kosztów

Prof. Karol Palka, dyrektor Instytutu Matematycznego PAN, i prof. Jarosław Poznański, dyrektor Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, opisali trudne warunki, w jakich funkcjonują ich placówki. Prof. Robert Balas z Instytutu Psychologii PAN dodał, że jedynym sposobem redukcji kosztów jest zwalnianie pracowników, co nie powinno mieć miejsca w instytucjach naukowych o najwyższej kategorii A+.

20% dla PAN, a dla uczelni 27%

Budżet instytutów PAN jest niewystarczający, a problem ten dotyka większości z nich. PAN otrzymała dodatkowe 190 mln zł na 2024 rok, co stanowi około 20% wzrostu w porównaniu z rokiem poprzednim, podczas gdy subwencje dla uczelni wzrosły o 27%. Dyrektorzy podkreślali, że są wykluczani z wielu programów finansowania, z których korzystają uczelnie.

Gorsze traktowanie?

Prof. Agnieszka Dobrzyń z Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN zwróciła uwagę, że gdyby instytuty PAN były oceniane według tych samych kryteriów co uniwersytety, byłyby w czołówce światowych rankingów. Niestety, są traktowane gorzej niż uczelnie, co podkreślali także inni dyrektorzy. Natomiast prof. Ostrowska zaznaczyła, że kluczowa jest reforma strukturalna, która obecnie jest niemożliwa do przeprowadzenia. Projekt nowelizacji ustawy o PAN, nad którym pracuje Ministerstwo Nauki, ma zostać przedstawiony pod koniec czerwca.

„Na dzisiaj z ręką na sercu miałbym problem, żeby państwu przytoczyć takie rozwiązania, co do których byłbym pewien, że one będą nam rzeczywiście służyć” – stwierdził prof. Marek Konarzewski, prezes PAN, odnosząc się do ministerialnych propozycji.

Na posiedzeniu obecna była tylko naczelniczka jednego z wydziałów Ministerstwa, która poprosiła o przesyłanie pytań do ministra na piśmie.

Transmisja z posiedzenia podkomisji dostępna pod linkiem.