18 ukraińskich projektów badawczych ze wsparciem 8,5 mln USD – program PAN i Narodowej Akademii Nauk USA

Podpisanie protokołu ewaluacji projektów badawczych

Polska Akademia Nauk i Narodowa Akademia Nauk USA (National Academy of Sciences) wspólnie wybrały 18 ukraińskich zespołów badawczych z różnych dyscyplin naukowych, które otrzymają wsparcie finansowe w wysokości do ok. 200 tys. USD rocznie przez okres do trzech lat. Celem finansowania – łącznie ok. 8 mln USD (33 mln PLN) – jest zapewnienie wybitnym ukraińskim naukowcom stabilnych warunków do prowadzenia badań, które w przyszłości pomogą w odbudowie nauki na Ukrainie. Wsparcie finansowe dla grantów zapewniają również Towarzystwo Królewskie (Royal Society) w Wielkiej Brytanii, wydawnictwo Elsevier, National Cheng Kung University na Tajwanie, Niemiecka Narodowa Akademia Nauk Leopoldina oraz Królewska Szwedzka Akademia Literatury, Historii i Starożytności.

Osiemnaście zwycięskich zespołów, wybranych spośród 174 zgłoszeń, prowadzi badania w następujących dyscyplinach naukowych: astronomia, nauki o środowisku, matematyka, psychologia, nauki o materiałach i inżynieria, rolnictwo, nauki biomedyczne, fizyka i chemia. Osiem z 18 wybranych zespołów badawczych kierowanych jest przez kobiety.

Celem programu długofalowego wsparcia (long-term program) jest wyłonienie wybitnych naukowców z Ukrainy oraz zapewnienie im stabilnych warunków do prowadzenie prac badawczych. Każda ze zwycięskich  grup naukowców, liczących do 5 osób, otrzyma finansowanie na poziomie 200 tys. USD na rok przez okres 3 lat.

Niezależność, stabilizacja, podwójna afiliacja

Grupy badawcze będą prowadziły prace w instytutach Polskiej Akademii Nauk. Co ważne, ich członkowie będą posiadali podwójną afiliację. Oznacza to, że ich dokonania będą przypisywane do dorobku instytutu PAN, który gości kierowniczkę lub kierownika grupy, jak i do dorobku wybranej jednostki naukowej w Ukrainie. Naukowcy mogą prowadzić badania na terytorium Ukrainy, ale kierownik projektu (Principal Investigator) musi pracować w Polsce.

Wybitne projekty

Ogłoszony w grudniu 2022 r. konkurs spotkał się z dużym zainteresowaniem – do ewaluacji zgłoszono aż 174 wnioski.  Ostatecznie wyłoniono 18 projektów ocenionych jako doskonałe (outstanding). Dotyczyły one następujących dyscyplin: astronomii, nauk o środowisku, matematyki, psychologii, inżynierii materiałowej (po jednym projekcie z każdej dziedziny) oraz rolnictwa, nauki o życiu, fizyki oraz chemii (po dwa projekty z każdej dziedziny).

Co warto podkreślić, 8 spośród 18 zwycięskich zespołów badawczych jest kierowana przez kobiety.

Szczegóły znajdują się w tabeli poniżej.

Prezes PAN, prof. Marek Konarzewski podkreśla, że „program oferuje narzędzia i środki pozwalające wybitnym ukraińskim grupom badawczym realizować projekty naukowe. Projektując ten program wzięliśmy pod uwagę m.in. podwójną afiliacje wszystkich członków zespołu i możliwość prowadzenia badań w Ukrainie. Jestem przekonany, że praca tych wyróżniających się naukowców i naukowczyń przyczyni się do rozwoju i odbudowy nauki w Ukrainie”.

Wojna na Ukrainie trwa, niszcząc naukę i pochłaniając zasoby z programów badawczych, więc wspieranie ukraińskich naukowców i utrzymywanie ich łączności z globalną społecznością naukową jest ważniejsze niż kiedykolwiek” – powiedziała prezes Narodowej Akademii Nauk USA Marcia McNutt. „Cieszymy się, że możemy przyczynić się do wspierania tych wybitnych naukowców, aby nadal mogli wnosić ważny wkład w naukę i przyszłość Ukrainy

Laureatka prezentująca swój zespól oraz zwycięski projekt badawczy
Laureatka prezentująca swój zespół oraz zwycięski projekt badawczy
Laureaci i sponsorzy konkursu
Laureaci i sponsorzy konkursu

To już drugi program wsparcia naukowców z Ukrainy realizowany przez PAN.  Wcześniejszy, uruchomiony tuż po wybuchu wojny w Ukrainie, koncentrował się na zapewnieniu indywidualnego wsparcia badaczom i badaczkom. Polska Akademia Nauk we współpracy z Amerykańską Akademią Nauk oraz innymi podmiotami z zagranicy zapewniła pomoc 220 ukraińskim naukowcom. Obecnie realizowany długofalowy program wsparcia jest kontynuacją misji i kolejnym działaniem podejmowanym przez Akademię na rzecz odbudowy nauki w Ukrainie.

Ogłoszenie laureatów

Ogłoszenie zwycięzców konkursu w długofalowym programie wsparcia naukowców z Ukrainy miało miejsce 29 czerwca br. podczas konferencji organizowanej przez PAN wspólnie z Narodową Akademią Nauk USA. W Pałacu Staszica  spotkali się przedstawiciele polskiej, ukraińskiej i amerykańskiej akademii nauk aby wspólnie pogratulować laureatom i porozmawiać nad działaniami zmierzającymi do odbudowy nauki w Ukrainie. Na wydarzeniu obecni byli prof. Marcia McNutt, prezes Narodowej Akademii Nauk USA, prof. Anatoly Zagorodny, prezes Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, prof. Marek Konarzewski, prezes PAN. Gościem specjalnym wydarzenia był dr Marek Brzezinski, ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce.

o M. Brzeziński ambasador USA w Warszawie podczas przemówienia
M. Brzeziński ambasador USA w Warszawie podczas przemówienia
prof. A. Zagorodny, prof. M. McNutt, prof. M. Konarzewski

Lista 18 zwycięskich projektów (kolejność alfabetyczna)

NrKierownik projektuInstytut goszczący PANTytuł projektu
1Bertsyk PeterNicolaus Copernicus Astronomical CentreFormation and evolution of the Nuclear Star Cluster in the Milky Way and other spiral galaxies on the cosmological time scale
2Bondar KseniiaInstitute of GeophysicsQuantifying magnetic properties of soils to evaluate sustainable hazards from heavy metal pollution due to military activities in Ukraine
3Borodina OlenaInstitute of Rural and Agricultural DevelopmentSubstantiation and measures for implementation of a human rights-based integrated approach to rural development, food security and land policy in post-war rebuilding of Ukraine
4Cherkas VolodymyrInstitute of Bioorganic ChemistryNanoscale Hippocalcin Signaling in Long-Term Depression in Norm and Primary Dystonia
5Dovbeshko GalynaInstitute of Low Temperature and Structure ResearchWar-derived air pollution nanohybrids composed of carbon containing smoke nanoparticles and metal compounds: FIR/Raman spectroscopic, fluorescent and membrane-active properties, their potential neurotoxicity and its prevention
6Dudko ArtemInstitute of MathematicsErgodic group actions, characters on groups and unitary representations
7Dudnyk OleksiiSpace Research CentreThe study of solar flares and their manifestation during 25th cycle of solar activity by using the Solar Orbiter and ground radio scientific database
8Goncharuk OlenaInstitute of AgrophysicsBiocompatible hybrid hydrogels with functional inorganic fillers for strengthening of plant vegetation
9Kochelap ViacheslavInstitute of High Pressure PhysicsDevice focused research of amplification, generation and control of terahertz radiation
10Volobuiev ValentynInstitute of PhysicsChalcogenide nanostructures as a versatile platform for quantum bits (ChalQ)
11Kyrychenko AnhelinaInstitute of Biochemistry and BiophysicsExperimental evaluation of virus disease of cereals in Ukraine and liposomal bionanotechnology for crop stabilization
12Naydonova LyubovInstitute of PsychologyWar mental health crisis coping: evidence-based media psychoeducation for family and community health promotion during economic recovery
13Poliarus OlenaInstitute of Metallurgy and Material SciencesDevelopment of new MMCs Coating based on NiAl, NiTi intermetallic matrix reinforced with high entropy nitrides (Cr, Zr, Nb, Al., Ti)N
14Potopnyk MykhailoInstitute of Organic ChemistryOrganoboron materials capable of harvesting triplet excitons for a new generation of optoelectronic devices
15Sadovyi BohdanInstitute of High Pressure PhysicsInfluence of high N2 gas pressure on crystallization mechanisms and physical properties of h-BN
16Sashuk VolodymyrInstitute of Physical ChemistryFerroelectric nematic liquid crystal: a new paradigm for breakthrough electrooptical applications
17Shayakhmetova GannaInstitute of PharmacologyLong-term effects of fluoxetine on reproductive function and behavioral phenotype in a rodent model of juvenile post-traumatic stress disorder
18Zalizovskyy AndriySpace Research CentreStudying the geospace plasma irregularities for the needs of Space Weather operational services