Wdrażanie badań w przemyśle, zapewnienie młodym ludziom warunków do rozwoju, bardziej odważne korzystanie z możliwości konkurencyjnego przyznawania środków, czy pomysł międzynarodowego komitetu doradczego oceniającego działalność instytutów PAN, to tylko niektóre kwestie podniesione podczas wczorajszej debaty „Nauka do naprawy”.

Podczas spotkania live zorganizowanym przez Polską Akademię Nauk i „Forum Akademickie” czworo ekspertów: prof. Bogumiła Kaniewska, prof. Krzysztof Jóźwiak, prof. Marek Konarzewski i minister Dariusz Wieczorek komentowało zgłaszane przez ponad miesiąc propozycje obszarów w polskiej nauce do zmiany oraz odpowiadali na pytania.

Przeważającym postulatem ze zgłoszonych propozycji był radykalny wzrost finansowania nauki. Wiceprezes PAN, prof. Dariusz Jemielniak (prowadzący debatę wraz z red. Piotrem Kieracińskim), zapytał więc uczestników, na co należałoby ich zdaniem przeznaczyć ewentualne wysokie środki w nauce. Wedle ministra nauki i szkolnictwa wyższego, Dariusza Wieczorka, największym problemem jest przekuwanie pomysłów naukowych w praktykę. To właśnie wdrażanie badań w przemyśle wskazał jako główną kwestię do przyszłych rozmów. Wspomniał też o poprawie infrastruktury poprzez dobre wyposażenie uczelni, czy zaplecze socjalne dla studentów.

Prof. Bogumiła Kaniewska, przewodnicząca KRUP i rektorka UAM mocno stwierdziła, że to nie nauka, ale zarządzanie nią wymaga naprawy. Odniosła się także do środowiska akademickiego, stwierdzając, że największym zasobem nauki są ludzie, a najbardziej palącym problemem jest postępująca pauperyzacja tego środowiska na wszystkich poziomach – od etapu studiów po warunki pracy najstarszych pracowników nauki.

Prezes PAN, prof. Marek Konarzewski, zgodził się z Panią Profesor, że to kwestia finansowania doktorantów powinna być naszą wspólną troską. Przypomniał także, że Akademia, w przeciwieństwie do wielu uczelni, nie wykorzystała w odpowiednim momencie boomu budowlanego. Efektem tego jest brak własnej infrastruktury niektórych instytutów PAN, co skutecznie uniemożliwia swobodne działania naukowe. Profesor zapowiedział, że chciałby tę sprawę rozstrzygnąć w najbliższym czasie.

Poza finansami podnoszono także kwestie ewaluacji. Minister przyznał, że w jego opinii ostatnia ewaluacja nie odzwierciedlała właściwego poziomu jakości działalności naukowej i zapowiedział, że konkretne propozycje zmian pojawią się jeszcze w tym roku. Podkreślił potrzebę uczciwości w nauce i dbania o jakość zarówno kadry, jak i samej nauki. Dariusz Wieczorek odniósł się także do wizji powrotu do jak najszerszego dostępu do międzynarodowych baz danych oraz zmian w prawie zamówień publicznych, co miałoby pomóc w szybkości i elastyczności badań.

Rektorka UAM komentowała natomiast postulat decentralizacji władzy na uczelniach, przychylając się do niego. Wskazała jednak, że nie należy zapominać o sytuacjach, w których to wzmocnienie władzy rektora pomogło w sprawnym zarządzaniu ośrodkami.

O ocenie wniosków grantowych mówił dyrektor NCN, prof. Krzysztof Jóźwiak. Bronił dotychczasowego modelu anonimowych recenzji, argumentując, że jest to standard we wszystkich najważniejszych agencjach grantowych na świecie. Odpowiadając na zarzut lakonicznych recenzji, poinformował, że prace nad udoskonaleniem procesu oceny wniosków w NCN trwają.

Prezes PAN opowiadał o reformie PAN i projekcie zmian w Akademii złożonym do MNiSW. Propozycja ta zawiera m.in. przymus wewnętrznej ewaluacji dla dyrektorów instytutów. Profesor Konarzewski odniósł się także do dawnego pomysłu stworzenia „uniwersytetu PAN”, zdecydowanie odrzucając tę wizję. W zamian zaproponował bliską współpracę personalną uczelni i instytutów PAN.

Obecnie trwają prace nad raportem z całej akcji „Nauka do naprawy”, który trafi m.in. do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Debata trwała około 1,5 godz., a jej zapis dostępny jest na kanale YouTube PAN: