Co należy zrobić, aby zapewnić Polakom szeroki i szybki dostęp do innowacji w technologiach zdrowotnych lekowych i nielekowych? Rekomendują eksperci z projektu Polskie Zdrowie 2.0.

Zarys problemu

W Polsce trwa kryzys zdrowotny. Nasz kraj należy do najszybciej starzejących się populacji Europy. Od roku 2015 r. notuje się skrócenie czasu życia kobiet i mężczyzn. W roku 2060 na 100 osób w wieku 20-64 lata będzie przypadać ponad 70 osób w wieku 65+. Na zredukowanie długości życia Polaków wpłynęła dodatkowo pandemia COVID-19.

Głównymi przyczynami zgonów w Polsce są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe, które prowadzą do blisko 70% wszystkich zgonów. Ciągłe, pogłębiające się niezaspokajanie potrzeb zdrowotnych społeczeństwa w wyniku utrudnionego dostępu do skutecznej opieki zdrowotnej przyczynia się do niedrożności publicznego systemu zdrowia.

W opinii ekspertów projektu Polskie Zdrowie 2.0 jednym z istotnych elementów odbudowy systemu zdrowia publicznego i ograniczania długu zdrowotnego jest zapewnienie społeczeństwu możliwie szerokiego i szybkiego dostępu do innowacyjnych technologii zdrowotnych lekowych i nielekowych. To właśnie ograniczenie dostępu do innowacyjnych terapii jest jedną z przyczyn gorszej kondycji zdrowotnej społeczeństwa Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Długość życia ich mieszkańców jest o cztery lata krótsza, a umieralność z przyczyn sercowo-naczyniowych trzykrotnie większa niż w krajach tzw. „starej” Unii (Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy).

Obecnie pacjenci z krajów Europy Środkowo-Wschodniej UE mają dwukrotnie mniejsze szanse na otrzymanie innowacyjnej farmakoterapii. Tylko 34% medykamentów autoryzowanych przez Europejską Agencję Leków jest dostępnych w tych krajach, a okres oczekiwania na innowacyjną terapię jest aż o 304 dni dłuższy niż w przypadku innych krajów Unii. Podobnie ograniczony jest dostęp do nowoczesnych terapii sprzętowych (technologii nielekowych).

Innowacje w medycynie wdrażane systemowo

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) celem innowacji w zakresie zdrowia jest opracowanie
i dostarczanie nowych lub ulepszonych polityk zdrowotnych, systemów, produktów, technologii oraz usług i metod ich świadczenia, które wpłyną na poprawę zdrowia ludzi.

Z uwagi na szybki rozwój medycyny, zwłaszcza onkologii i kardiologii, a tym samym pojawianie się
w szybkim tempie nowych technologii, konieczne jest pilne opracowanie mechanizmów poprawiających ich dostępność dla pacjentów w Polsce.

W opinii ekspertów projektu Polskie Zdrowie 2.0 w tym celu konieczne jest:

1. zwiększenie wydatków publicznych na ochronę zdrowia z przeznaczeniem ich na leki, szczepionki i produkty medyczne terapii zaawansowanych
2. stworzenie przejrzystych zasad eksperckiej, merytorycznej, klinicznej oraz ekonomicznej oceny nowych technologii medycznych przez wzmocnienie roli takich instytucji, jak np. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji czy Agencja Badań Medycznych oraz przez zaangażowanie wiodących ośrodków medycznych w kraju
3. wdrażanie nowych technologii medycznych w tempie warunkowanym racjonalnością ekonomiczną oraz pilnością potrzeb określoną przez ekspertów. Analizy eksperckie powinny być oparte na wynikach rzetelnych badań i opracowań naukowych, danych rejestrowych i opinii specjalistów. Ostateczny, również polityczny, proces podejmowania decyzji w oparciu o te analizy powinien być przejrzysty publicznie i wyraźnie oddzielony od merytorycznej części eksperckiej
4. zintegrowanie wprowadzania innowacji ze stabilnie zarządzanym systemem zdrowia publicznego w Polsce. Ważne jest też stworzenie lub powołanie spośród instytucji już istniejących, jak Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji czy Ministerstwo Zdrowia, instytucjonalnego centrum koordynującego o dużym poziomie niezależności i stabilnym budżecie

Przyspieszenie i ułatwienie dostępu do innowacyjnych terapii lekowych

Zapewnienie społeczeństwu szybszej i łatwiejszej dostępności do innowacyjnych terapii lekowych
i nielekowych pozwoli na:

• zmniejszenie śmiertelności
• wydłużenie życia (w Europie żyje się nawet o 30 lat dłużej niż sto lat temu)
• kontrolę chorób przewlekłych
• „przekształcenia” niektórych nieuleczalnych nowotworów w choroby przewlekłe
• poprawę jakości życia
• personalizację terapii, czyli dostosowania leczenia do potrzeb określonego chorego
• dokładniejszą i szybszą diagnostykę wielu chorób
• kontrolę chorób, dla których dotychczas nie było skutecznego leczenia

Ograniczenie skutków chorób będzie też mieć pozytywny wpływ na gospodarkę. Analizy wskazują, że 1% wzrost przewidywanej długości życia populacji może przekładać się na zwiększenie PKB nawet o 6% i PKB per capita o 5%.

Szczegółowe omówienie rekomendacji jest dostępne w briefie pt. „Rekomendacje strategiczne na lata 2023-2027: WDRAŻANIE INNOWACJI W MEDYCYNIE – Polskie Zdrowie 2.0”. 

O projekcie Polskie Zdrowie 2.0

Projekt pt. „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe
i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” powstał z inicjatywy Komitetu Zdrowia Publicznego PAN. Działa on w ramach Wydziału V Nauk Medycznych Akademii. Naukowcy z Komitetu zaproponowali i koordynują działania w projekcie, ale grupa autorów zaangażowanych w Polskie Zdrowie 2.0 jest dużo większa.

Celem projektu jest edukacja i upowszechnianie nauki. Główną grupę docelową stanowią polscy politycy i osoby zajmujące się zdrowiem. Ekspertom zależy także na dotarciu do szerokiej opinii publicznej
i dziennikarzy. Inicjatywa realizowana jest w okresie przedwyborczego przygotowywania programów dotyczących systemu ochrony zdrowia w Polsce przez główne podmioty polityczne. Autorzy liczą na wykorzystanie ich wiedzy w programach dotyczących polityki zdrowotnej w kraju.

Do przygotowania policy briefs zaproszono 64 polskich ekspertów – naukowców i doświadczonych praktyków, uczestników Systemu Opieki Zdrowia (SOZ) w Polsce.

Kolejne analizy są publikowane na oficjalnej stronie projektu Polskie Zdrowie.

AUTORZY OPRACOWAŃ OPISANYCH W FORMULE POLICY BRIEF WYRAŻAJĄ ZGODĘ NA KORZYSTANIE, KOPIOWANIE, PRZEDRUKOWYWANIE, ROZPOWSZECHNIANIE ZAMIESZCZONYCH NA STRONIE HTTPS://PAN.PL/BLOG/POLSKIE-ZDROWIE-2-0/ CAŁOŚCI BĄDŹ FRAGMENTÓW OPRACOWAŃ POLICY BRIEF BEZ KONIECZNOŚCI UZYSKIWANIA ZGODY AUTORÓW.

PODANIE ŹRÓDŁA „KOMITET ZDROWIA PUBLICZNEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK” JEST WSKAZANE, JEDNAK NIE JEST TO KONIECZNE.

---

Źródło informacji: Polska Akademia Nauk