9 listopada 2023 r. w siedzibie Polskiej Akademii Nauk w Pałacu Kultury i Nauki odbył się wykład „Per scientiam ad salutem aegroti – przez wiedzę ku zdrowiu pacjenta – czyli o potencjale terapii komórkowych” profesor Natalii Rozwadowskiej, która od 20 lat związana jest z Instytutem Genetyki Człowieka PAN, gdzie zajmuje stanowisko kierowniczki Zakładu Patologii Molekularnej IGC PAN i zastępczyni dyrektora ds. Rozwoju IGC PAN. Prof. Rozwadowska koncentruje się na badaniu komórek macierzystych w aspekcie męskiej niepłodności i terapii regeneracyjnej uszkodzonego mięśnia sercowego. Współtworzy też polskie portfolio produktów leczniczych terapii zaawansowanych oraz zajmuje się popularyzacją genetyki i biologii molekularnej wśród dzieci i młodzieży, założyła między innymi Stowarzyszenie GEN-i-już.

Wykład rozpoczął się od omówienia kwestii zastosowania transplantacji komórek krwiotwórczych (HSCT), m.in. w leczeniu chorób autoimmunologicznych, nowotworowych i niedoborach odporności. Prof. Rozwadowska przedstawiła historię przeszczepu szpiku, skupiając się na Polsce, gdzie pierwsze udane przeszczepienie szpiku allogenicznego przeprowadzono na sześcioletniej pacjentce, dla której dawczynią była siostra. 17 lat później dokonano pierwszego w naszym kraju przeszczepu szpiku od dawcy niespokrewnionego. Niestety, obecnie Polska znajduje się „w ogonie” państw Unii Europejskiej, jeśli chodzi o liczbę dokonywanych przeszczepów komórek macierzystych.

Prof. Rozwadowska przedstawiła definicję i klasyfikację komórek macierzystych oraz ich rodzaj ze względu wykorzystywanie w terapiach komórkowych. Szczególną uwagę poświęciła znajdującej się w fazie rozwoju procedurze wyprowadzania indukowanych pluripotentych komórek macierzystych (IPSC), które wykorzystuje się w modelowaniu chorób, rozwoju leków, testach toksykologicznych, a przede wszystkim zaawansowanych terapiach regeneracyjnych, np. regenerowaniu uszkodzonego przez zawał mięśnia sercowego. Po raz kolejny przedstawione przez prof. Rozwadowską dane pokazały, że Polska znajduje się daleko poza czołówką w badaniu klinicznych komórek pluripotentych, w czym zdecydowanie przodują naukowcy z Chińskiej Republiki Ludowej.

Prof. Rozwadowska nawiązała do wyzwań związanych z procedurą indukowania pluripotentych komórek macierzystych, które mają nie tylko naukowy, ale też biznesowy, społeczny, polityczny i – chociażby w kontekście internetowej dezinformacji – medialny charakter.

Kolejna część wykładu dotyczyła mezenchymalnych komórek macierzystych, tj. komórek tkanek szkieletowych, takich jak chrząstka, kości czy tłuszcz. Obecnie badane są ich potencjalne zastosowania w leczeniu chorób kości  tkanki chrzęstnej. Szczególne znaczenie ma dziś terapia genowa z wykorzystaniem receptorów limfocytów CAR-T zawierających chimeryczny receptor antygenowy, która daje nadzieje na zwalczenie wielu nowotworów.

Na koniec prof. Rozwadowska przedstawiła grono partnerów wspierających rozwój badań nad terapiami komórkowymi w biznesie, agencjach regulacyjnych, startupach i organizacjach pozarządowych.

Prezentację i wykład opracował zespół ds. komórek macierzystych i terapii komórkowych przy Wydziale V Nauk Medycznych, do którego należą prof. Natalia Rozwadowska, prof. Leonora Bużańska, prof. Ewa Zuba-Surma, prof. Aleksandra Klimczak, prof. Małgorzata Lewandowska-Szumieł, dr hab. Anna Sarnowska.

W dyskusju p wykładzie głos zabrali: prof. Józef Dulak, prof. Dariusz Śladowski, prof. Maciej Kurpisz, prof. Michał Witt, prof. Leonora Bużańska, prof. Małgorzata Lewandowska-Szumieł i prof. Witold Rużyłło.

Wykład można obejrzeć na kanale YouTube Polskiej Akademii Nauk.