– Mamy ambicje budowania silnej gospodarki, ale silna gospodarka musi się opierać na wiedzy i na badaniach, a tu mamy jeszcze bardzo wiele do nadrobienia – powiedział we wtorek sekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Marek Gzik, który był gościem kolejnego odcinka podkastu „Co tam, PANie, w polityce naukowej?”

Rozmowa odbyła się we wtorek, 23 stycznia br. i w przeważającej części dotyczyła kwestii związanych z finansowaniem nauki w Polsce. Minister Gzik rozpoczął od stwierdzenia, że finansowanie nauki i rozwoju w naszym kraju dalekie jest od modelu, z jakim mamy do czynienia w krajach wysoko rozwiniętych. Podkeślił, że nawet podniesienie nakładów przeznaczonych na naukę i rozwój z 1,01 proc. PKB udało do 1,1 proc. PKB, przy 3 proc. PKB w większości krajów wysoko rozwiniętych nie pozwala nam wciąż zbudować silnej nauki, a bez silnej nauki trudno mówić o silnej gospodarce.

– Jeżeli chcemy rozwijać nasz przemysł, musimy wesprzeć go poprzez realizację badań, a kto ma realizować te badania, jeżeli nie dobrze opłacani naukowcy – zaznaczył Marek Gzik. Dodał, że zdaje sobie sprawę z faktu, że obecna oferta polskiej nauki, nawet przy uwzględnieniu obiecanych 30 proc. podwyżek wciąż jest daleka od optimum. Wyraził przy tym jednak nadzieję, że podwyżka okaże się  odczuwalna na tyle, że przede wszystkim zahamuje odpływ młodej kadry do przemysłu.

– Z przykrością stwierdzam, że nawet w tym skromnym budżecie ministerstwo pozwalało sobie na szastanie pieniędzmi w kierunkach takich, które nie były inwestycją prorozwojową, a szereg środków było wydawanych po uważaniu – stwierdził minister Gzik.

Prowadzący rozmowę wiceprezes PAN prof. Dariusz Jemielniak dopytywał m.in. o to, czy będą zmiany w finansowaniu grantów badawczych (w ramach NCN lub w jakiejś innej formie), czy też nowe kierownictwo resortu pójdzie raczej w stronę finansowania istniejących instytucji, na przykład dofinansowania uczelni.

Ustosunkowując się do tych kwestii minister Gzik zaznaczył, że ministerstwo działa dzisiaj w szczególnym momencie, w którym musi przede wszystkim ocenić stan i możliwości, jakie mam na dzień dzisiejszy. – Mamy tu sytuację, w której rozdano najpierw 930 milionów na inwestycje w infrastrukturę związaną z kształceniem, co łącznie z kolejnym mechanizmem pozwalającym wykorzystywać do finansowania inwestycji obligacje oznacza 1,2 miliarda. Były pewne plany, które my wstrzymaliśmy, nie chcemy krzywdzić środowiska naukowego, ale finansowane często były projekty nie najlepsze pod względem kształtowania jakości polskiej nauki – podkreślił.

Zapytany o kwestię Narodowego Centrum Nauki minister stwierdził, że w sytuacji, gdy dofinansowanie uzyskuje zaledwie 8 na 100 projektów to, mamy do czynienia z sytuacją, w której 92 złożone projekty finansowania niestety nie uzyskują. W tym kontekście zaznaczył, że resort przygląda się możliwościom wyraźnego dofinansowania NCN-u już w tym roku, podkreślił jednak że nie chciałby w tym momencie obiecywać konkretnych kwot.

W dalszej części podkastu rozmówcy poruszali również kwestie związane z finansowaniem i budżetem NCBiR, grantów ERC oraz  powrotu do Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Dyskutowano również zagadnienia obecności polskiej nauki w KPO oraz kolejnych perspektywach finansowych UE. Cała rozmowa dostępna jest na profilach Polskiej Akademii Nauk w serwisach społecznościowych Facebook, LinkedIn, YouTube oraz Spotify.

Prof. dr hab. inż. Marek Gzik – specjalista w zakresie nowoczesnych technologii do zastosowań
w medycynie, sporcie i obronności, nauczyciel akademicki, od 1991 roku związany z Politechniką Śląską. Jest założycielem i dyrektorem EHTIC – Europejskiego Centrum Innowacyjnych Technologii dla Zdrowia Politechniki Śląskiej oraz współtwórcą Wydziału Inżynierii Biomedycznej w Zabrzu. W Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego odpowiada m.in. za kwestie związane z inwestycjami.

„Co tam PANie, w polityce (naukowej)?” to cykl podkastów na żywo, zapoczątkowanych tuż przed zeszłorocznymi wyborami parlamentarnymi, aby porozmawiać z przedstawicielami ugrupowań politycznych o planach w zakresie realizacji polityki naukowej państwa. Kilkuodcinkowy cykl został zwieńczony debatą podsumowującą, w której wybitni eksperci z obszaru nauki odnieśli się do pomysłów i wizji przedstawicieli partii. Po serii rozmów z reprezentantami partii, Polska Akademia Nauk rozpoczęła kolejną odsłonę cyklu „Co tam, PANie, w polityce naukowej?”, tym razem w podziale na dwa obszary – edukację i naukę. Rozmowy z politykami i naukowcami poświęcone są diagnozie obecnych problemów i pożądanych kierunków zmian.