We wrześniu 2023 roku zakończył się ostatni etap Światowego Kongresu Kopernikańskiego, którego współorganizatorem był Instytut Historii Nauki PAN. Na zaproszenie IHN PAN do Torunia przybyli najwybitniejsi historyce nauki z całego świata, biorąc udział w konferencji Copernicus and Astronomy: Continuity, Reform, and Dissemination.

Konferencja Copernicus and Astronomy: Continuity, Reform, and Dissemination (Kopernik i astronomia: ciągłość, reforma i wczesna recepcja), zorganizowana przez Instytut Historii Nauki PAN, odbyła się 11–16 września 2023 roku. Była częścią Światowego Kongresu Kopernikańskiego, który dla uczczenia przypadającej w tym roku 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika zorganizowały cztery podmioty: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie i Instytut Historii Nauki PAN w Warszawie. Kongresu miał swoją inaugurację 19 lutego w Toruniu, w dzień święta Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. W maju Uniwersytet Jagielloński gościł uczestników Kongresu w Krakowie, na konferencjach i debatach, dotyczących filozofii przyrody i ekonomii. W czerwcu olsztyńską część Kongresu przeprowadził Uniwersytet Warmińsko-Mazurski. W tym wypadku skupiono się przede wszystkich na wątkach historiograficznych i muzealniczych, dotyczących Kopernika. Ostatnia, wrześniowa część Kongresu odbyła się w Toruniu, gdzie podejmowano tematy kulturoznawcze, historii medycyny, popularyzacji wiedzy.

Ukoronowaniem toruńskiej części Kongresu była międzynarodowa konferencja Copernicus and Astronomy. Konferencja skupiła światową elitę historyków nauki i historyków astronomii, badających odkrycie Mikołaja Kopernika i jego dziedzictwo w szerokim kontekście rozwoju astronomii europejskiej oraz islamu, od średniowiecza po pierwsze dziesięciolecia od opublikowania De revolutionibus (O obrotach; Norymberga 1543). Na konferencji podjęte zostały trzy główne wątki tematyczne. Pierwszy z nich dotyczył astronomii geocentrycznej, jej metod badawczych, meandrów i ewolucji od klasycznej postaci, jaką nadał jej w II w. n.e. Klaudiusz Ptolemeusz, do astronomii nauczanej na średniowiecznych i renesansowych uniwersytetach oraz uprawianej w niezależnych ośrodkach badawczych, takich jak Norymberga. A zatem astronomii, którą Kopernik studiował, zanim stworzył własny system świata. W wątku tym mieścić się również będą wyniki badań nad wpływem traktatów astronomicznych powstałych w krajach islamu na naukę europejską. Drugi wątek skupił się na analizie źródeł bezpośrednio związanych z dziełem Kopernika, jego metodach matematycznych i obserwacyjnych oraz próbach ustalenia, co było podstawowym impulsem dla stworzenia astronomii heliocentrycznej. W trzecim wątku odtworzona została panorama wczesnej recepcji astronomii heliocentrycznej w Europie, zarówno na poziomie koncepcji kosmologicznych, czy ogólniej – fizyki kosmosu, jak i rozwiązań matematycznych, zastosowanych w De revolutionibus, oraz wpływu modeli planetarnych Kopernika na procedury obliczania tablic astronomicznych i prognostyków astrologicznych. Tym samym celem konferencji było stworzenie nowoczesnej, wielowymiarowej syntezy światowych badań, w których znaczący udział mają również uczeni polscy.

Wśród zaproszonych sław światowej historii nauki znaleźli się prof. prof. F. Jamil Ragep z McGill University w Kanadzie (wygłosił wykład plenarny „The Genius of Nicholas Copernicus: An Islamic Perspective”), Michael H. Shank z University of Wisconsin-Madison w USA (wykład plenarny „The ‘Monsters’ of Astronomy Before Copernicus: Regiomontanus’s Criticisms of Ptolemaic Modeling in the Defensio Theonis”) oraz Robert S. Westman z University of California San Diego w USA (wykład plenarny: „Copernicus and the Problem of Astrology: Some Remarks on the State of the Question”). Ponadto wyniki swoich badań w trzech panelach (1. Dziedzictwo astronomii Ptolemeusza i Tablic alfonsyńskich; 2. Astronomia Kopernika; 3. Wczesna recepcja astronomii heliocentrycznej) przedstawili uczeni z Argentyny, Chin, Francji, Hiszpanii, Kanady, Niemiec, Polski, Turcji, USA, Wielkiej Brytanii i Włoch.

Informacje o programie konferencji Copernicus and Astronomy wraz z Book of Abstracts można znaleźć na stronach internetowych Instytutu Historii Nauki PAN (www.ihnpan.pl), w zakładce Światowy Kongres Kopernikański.