To nie zboże z Ukrainy, ani Europejski Zielony Ład są przyczyną niskich cen skupu zboża w Polsce – stwierdza ekspercki raport Instytutu Finansów Publicznych o rzeczywistych przyczynach kryzysu w rolnictwie. Podstawową przyczyną i źródłem protestów rolniczych we wszystkich krajach UE, w tym w Polsce, jest niezadowalająca sytuacja ekonomiczna produkcji rolnej.

Raport „Ziarno niezgody: analiza protestów rolniczych” obala mity i przedstawia fakty dotyczące postulatów postawionych przez polskich rolników 24 stycznia 2024 r.

Warto zauważyć, że w 2023 r. do Polski importowano 1 mln ton zbóż z Ukrainy, co przy krajowej produkcji na poziomie 35,2 mln ton nie może być czynnikiem znacząco wpływającym na spadek cen. (…)

Także w Unii Europejskiej hasła protestów koncentrowały się wokół Europejskiego Zielonego Ładu oraz niekontrolowanego importu produktów z Ukrainy (…), choć do tych głównych haseł dochodziły również elementy krajowe. Zdecydowaliśmy się na ocenę głównych postulatów rolniczych, nie po to, by kontrować postulaty rolnicze i stawiać się po którejkolwiek stronie konfliktu, ale przede wszystkim, by pokazać złożoność problemu, z jakim borykają się współcześni rolnicy.

– piszą autorzy opracowania.

Struktura raportu

Dokument omawia postulaty wskazane przez polskich rolników w projekcie uchwały w sprawie trudnej sytuacji. Każdy z nich (Postulat 1: wprowadzenie całkowitego embarga na produkty rolno-spożywcze niespełniające przyjętych w Unii Europejskiej norm produkcyjnych z Ukrainy oraz pozostałych krajów spoza UE; Postulat 2: zapewnienie rynku zbytu dla rodzimej produkcji rolnej oraz ustabilizowanie cen produktów rolno-spożywczych; Postulat 3: monitorowanie sytuacji w rolnictwie i zapobieganie ryzyku utraty płynności finansowej gospodarstw rolnych poprzez stosowanie systemowych działań i rozwiązań) stawia w szerszym kontekście, m.in. rozważając skutki proponowanych zmian, próbując zdefiniować nie do końca jasne kategorie, czy porównując produkcję i konsumpcję zbóż w Polsce i na świecie.

Wnioski

Raport, poza analizą bieżącej sytuacji, przedstawia także płynące z niej wnioski i rekomendacje. Wśród nich znajdziemy m.in.:

• konieczność działań skierowanych na pełne wykorzystanie oraz rozbudowę mocy przerobowych portów morskich i sieci transportu lądowego,
• skierowanie polityki rolnej, w tym przede wszystkim funduszy WPR, na redukcję skali rozdrobnienia, koncentrację agrarną i produkcyjną,
• stworzenie funkcjonalnego systemu wsparcia rolników w zakresie zarządzania gospodarstwem rolnym, w tym administracji formalno-prawnej w działalności rolniczej oraz systemu informacji rynkowej.

Dostęp do raportu

Ekspertyza dostępna jest na stronie Instytutu Finansów Publicznych.

Autorzy diagnozy

Dr hab. Wawrzyniec Czubak – profesor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół ekonomiki rolnictwa i gospodarki żywnościowej, zróżnicowania regionalnego i rozwoju rolnictwa oraz gospodarki żywnościowej, a także kształtowania polityki rolnej, ekonomiki integracji europejskiej w kontekście realizacji Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, ewaluacji unijnych i krajowych programów wsparcia rolnictwa. Autor i współautor ponad 100 publikacji naukowych, 25 ekspertyz naukowych. Kierownik dwóch grantów naukowych. Jest członkiem wielu organizacji, grup roboczych, rad programowych wydawnictw naukowych.

Dr hab. Sławomir Kalinowski – ekonomista, profesor w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. Kieruje Zakładem Ekonomii Wsi. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół problematyki ubóstwa i poziomu życia na wsi, ekonomii dobrobytu, niepewności dochodów, koncepcji smart villages, a także prekaryzacji ludności wiejskiej. Jest autorem ponad 140 publikacji naukowych. Działa jako wiceprezes zarządu Fundacji Badań Wiejsko-Miejskich RURall i członek Rady Fundacji ROLL-na.

Dr hab. Benedykt Pepliński – profesor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół ekonomiki rolnictwa, zróżnicowania regionalnego i rozwoju rolnictwa, a także kosztów zewnętrznych ponoszonych przez rolnictwo wskutek odkrywkowej eksploatacji surowców, w tym węgla brunatnego. Autor i współautor ponad 120 publikacji naukowych, 60 popularno-naukowych, 23 ekspertyz naukowych. Kierownik dwóch i główny wykonawca w 9 kolejnych grantach naukowych. Uczestnik międzynarodowej sieci badawczej Pig AgriBenchmark.