Smak – to zmysł społeczny. Uważa się, że jest cechą naturalną, ale to też aktywność kształtowana się w interakcji z innymi, w ramach społecznie przyjętych konwencji i zasad. O klasowym wymiarze upodobań kulinarnych przeczytacie w najnowszym numerze kwartalnika „Studia Socjologiczne”.
Smak bywa uznawany za znacznik pozycji społecznej. W badaniach gustów kulinarnych punktem odniesienia jest hierarchiczna opozycja smaku z konieczności (klasy zdominowane) i smaku z luksusu (klasy uprzywilejowane).
Na hierarchię znaczeń wiązaną ze smakiem zwraca uwagę dr Justyna Straczuk z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN w artykule „Kwestia smaku. O klasowym wymiarze upodobań kulinarnych, alternatywnych systemach wartości i legitymizacji nierówności społecznych”.
„Smak jest (…) silnym operatorem klasowości, nie tylko w sferze realnych praktyk, ale przede wszystkim jego symbolicznego znaczenia utwierdzającego klasę średnią w przekonaniu o prawomocności swojej uprzywilejowanej pozycji” – pisze autorka. Smak klas ludowych (zdominowanych) w zestawieniu ze smakiem klas średnich (uprzywilejowanych) staje się brakiem tego, co w dominującej narracji postrzegane jest jako pożądane. „W kontekście polskim wartości te wpisują się w potransformacyjne dyskursy wolnorynkowe (otwartość na zmianę, elastyczność, indywidualizm) każące postrzegać ‘przegranych transformacji jako nienadążających za modernizacją’” – zaznacza dr Straczuk.
Autorka przedstawia wnioski z analizy wypowiedzi przedstawicieli klas zdominowanych na temat ich upodobań i praktyk kulinarnych. Wypowiedzi pochodzą z badań jakościowych dotyczących powiązania wzorów jedzenia ze strukturą społeczną. Badanie przeprowadzono w latach 2012-2015 w ramach projektu kierowanego przez prof. Henryka Domańskiego. Respondentów pytano m.in. o jedzeniowe preferencje i awersje, zakupy, jedzenie codzienne i odświętne, jedzenie w domu i poza nim, stosunek do zdrowego odżywiania się, kuchnię tradycyjną, etyczne jedzenie oraz wspomnienia jedzeniowe.
Zdaniem dr Straczuk analiza tych wypowiedzi pozwala inaczej spojrzeć na związek stylów jedzenia z klasowymi podziałami. Pozwala też rozpoznać alternatywne systemy wartości determinujące wybory klas zdominowanych związane ze smakiem. Wybory te rządzą się własną racjonalnością i moralnością opartą na „systemach wiedzy i przekonań, które pozostają (…) niedowartościowane”.
Dr Justyna Straczuk jest adiunktem w Zespole Socjologii i Antropologii Kultury Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Jej zainteresowania naukowe obejmują m.in.: antropologię codzienności, socjologię jedzenia, społeczno-kulturowy wymiar emocji, granice i pogranicza, metodologię badań jakościowych i wtórną analizę danych jakościowych. Współautorka książki pt. „Wzory jedzenia a struktura społeczna” (wraz z Henrykiem Domańskim, Zbigniewem Karpińskim i Dariuszem Przybyszem), która analizuje zwyczaje żywieniowe w Polsce.
245. numer „Studiów Socjologicznych” ukazał się drukiem w czerwcu br. oraz w wersji elektronicznej.
W numerze ukazały się także artykuły:
„Studia Socjologiczne” to kwartalnik polskiego środowiska socjologicznego. Publikowane są tu artykuły ze wszystkich dziedzin socjologii i dyscyplin pokrewnych (jeśli problematyka ujęta jest z perspektywy socjologicznej). Ukazują się także polemiki i debaty naukowe oraz recenzje książek.
Czasopismo wydają Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Komitet Socjologii PAN oraz Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
W wersji publikowane jest od 1961 r. Od 2010 r. dostępna jest także wersja elektroniczna umieszczana na platformie journals.pan.pl/sts oraz na stronie www.studiasocjologiczne.pl.
Źródło informacji: Polska Akademia Nauk
W serwisie PAN stosujemy pliki cookies w celu gromadzenia danych statystycznych oraz prawidłowego funkcjonowania serwisu. Pliki te mogą być umieszczane na Twoim urządzeniu do odczytu stron. Więcej informacji o celu używania i zmianie ustawień ciasteczek znajdziesz w naszej polityce prywatności.